Tüp Bebek

Muayene Ve Görüşme Aşaması

Tüp Bebek Tedavisi amacıyla Kliniklere başvuran hastaların öncelikle ayrıntılar dahil olmak üzere geçmişi öğrenilmekte, ardından genel muayene ile birlikte değerlendirme yapılmaktadır.

Kadınlar için yapılan muayenede Yumurtalık kapasitesi, Rahim yapısı, Myom ve Polip varlığı, doğuştan kaynaklanan anormallik, Yumurtalık kisti gibi sorunların incelenmesine dikkat edilir.

Erkeklerde ise Semen Analizi yapılarak değerlerde anormallik olup olmadığı kontrol edilir ve cinsel işlev durumunda bir sorun yoksa muayeneye gerek duyulmaz.

Muayene ve testlerin tamamlanmasının ardından yapılan görüşmede sonuçlar çifte aktarılır. Buna göre hangi tedavi yöntemlerinin izleneceği hususunda bilgilenmeleri sağlanır. Görüşmede özellikle transfer edilmesi düşünülen Embriyo sayısı, İmplantasyon oranı, tedavi sonuçları, yan etkiler ve daha sonra yaşanma ihtimali bulunan sorunlar vurgulanarak çiftin konu hakkında daha doğru fikirler edinebilmesi amaçlanır.

Yumurtalıkların Uyarılması

Bu işlemde kandaki Östrojen oranı ile kullanılacak ilaçların dozu tespit edilmektedir. Bu amaçla Adet kanamasının 2 ya da 3. gününde Ultrason ile değerlendirme yapılmaktadır. Yumurtalıkların uyarılması işleminde “Uzun” ve “Antagonist” olmak üzere iki çeşit tedavi uygulaması mevcuttur.

Uzun Protokol (Agonist)

Bu protokol Adet döneminin 21. günü itibariyle yapılmaktadır. Uygulamada Ultrasonografi kullanılır ve GnRH (Synarel, Decapeptyl, Suprefact, Lucril, Suprecur) uygulanır.
Bu protokolde Adet döneminin 2 ya da 3. gününde kanda LH ve E2 oranına bakılır ve bunun için de Ultrasonografi yardımı alınır. Bunun yanında Gonadotropin (Menopur, Menogon, Gonal F, Puregon, Fostimon) tedavisiyle yumurta gelişimi amaçlanır.

Gonadotropin enjeksiyonlarının uygulandığı gün, GnRH Analog dozu yarıya düşürülmektedir.  Hasta ve Yumurtalık yanıtı gözetilerek Ultrasonografi ve ilaç dozu belirlenmesi yapılmaktadır.  Foliküllerin yeterli sayı ve büyüklükte olmaları halinde yumurta olgunlaşması için kullanılan ilaçlar doz ve saat açısından uygun şekilde değerlendirilir.

Antagonist Protokolü

Bu protokol Adet döneminin 1 ya da 2. gününde yapılmaktadır. Ultrasonografi ile E2 değerlendirmesi yapılır ve Gonadotropin uygulanır. Foliküllerden en büyük olanı belirli bir büyüklük elde ettiği zaman Antagonist (Orgalutran veya Cetrodite) uygulamasına geçilir ve hCG ilaçları kullanımının kısa bir süre öncesine kadar günlük şekilde sürdürülür. Daha sonra belirli doz ve saat değerlendirilmesi yapılarak HCG ilaçları kullanılır.

Tedavi süreci işlerken hasta belli dönemlerde Vajinal Ultrasonografi yapılması için merkeze gelir ve Foliküllerin sayısı ile büyüklüğü incelenir. Aynı süreç içerisinde bazen yumurtalıklara bağlı olarak kandaki Östrojen de incelenebilmektedir. Bu dönemdeki gaye 16 ila 20 milimetre çapında maksimum Folikül sayısına ulaşabilmektir.
Ultrason uygulamasında değerlendirilen unsurlardan bir diğeri ise gebeliğin meydana geleceği yer olması itibariyle Endometrium tabakasının kalınlığıdır. Endometrium tabakası hCG ilaçlarının kullanılacağı günde 6 milimetre veya daha ince olduğunda gebelik elde edilme olasılığı azalır. Aynı durum 14 milimetre’den daha fazla olduğu durumda da geçerlidir ve böyle durumlarda oluşan gebeliklerde düşük riski yükselmektedir.

Yumurta Toplama İşlemi

Anestezi altında ve Vajinal Ultrasonografi aracılığıyla olgunlaşan yumurtalar özel bir iğne yardımıyla toplanır ve aynı zamanda Embriyoloji Laboratuarı’nda incelenmeye alınır.
Tüpteki sıvıda bulunan yumurta hücreleri oldukça küçüktür. Bu hücrelerin içerisindeki tüm Foliküllerde yumurta hücresine rastlanmaz. 15 dakika ila yarım saat arasında gerçekleşen toplama işleminde genelde Foliküllerin % 70’inde yumurta mevcuttur.

İşlem bittikten sonra hastanın dinlenmesi sağlanır. Birkaç saatin ardından yumurta çevresindeki hücrelerin temizlenmesiyle Döllenme işlemine geçilir. İşlem tamamlanır ve hasta 2 saati geçmeyecek süre zarfında dinlendirildikten sonra taburcu edilir.

Uygulamadan önce erkekten 2 ya da 5 gün arasında değişen bir sürede cinsel perhiz uygulaması istenmektedir. Perhiz sonrasında sperm örneği alınır ve bunun Mastürbasyon yöntemiyle elde edilmesi şarttır. Uygun koşullarda alınan sperm özel olarak hazırlanmış olan kaplarda muhafaza edilir ve aynı zamanda barkod numaraları verilerek isimle birlikte hareketlilik ve sayı bakımından değerlendirilir. Böylece iyi kalite olan spermler seçilebilmektedir. Son olarak 4 ila 6 saatlik bir sürede olgun yumurta hücrelerinin Döllenme öncesi hazırlıkları tamamlanır.

Uygulamanın ardından Kasık ağrısı ve Vajinal kanama (Damlama, sızıntı) gibi sorunlarla karşılaşılabilmekte ve gerekli önlemler alınmaktadır. Bütün bunların ardından hasta aynı gün içerisinde taburcu olabilmektedir.

Döllenme/IVF ya da ICSI

ICSI Tüp Bebek Yöntemi ile yapılan Döllenme işleminde öncelikle Yumurta toplama uygulaması yapılmakta, daha sonra bu yumurtalar uygun ortamda spermlerle bir araya getirilmektedir.

Tüp Bebek Yöntemi’nden yıllar sonra gündeme getirilen ve günümüzde vazgeçilmez bir yöntem haline gelen Mikroenjeksiyon’da ise Yumurta içerisine bir tek sperm bırakılarak Döllenme gerçekleştirilir. Yine Yumurta toplama uygulamasıyla başlayan süreç, 2 ila 4 saat arasında bir sürede son bulmaktadır. Mikroenjeksiyon Yöntemi ile yapılan Döllenme işleminde, Yumurtaların çevresinde yer alan Kumulus hücreleri temizlenir. Bunun ardından özel bir pipet kullanılır ve buradaki amaç yumurtayı sabitlemeyerek tutmaktır. Bu şartların sağlanmasının ardından Sperm, çok ince bir iğne aracılığıyla yumurta içerisine bırakılır.

Sperm Morfolojisi’nin çok kötü olduğu vakalarda Instrasitoplazmik Morfoloji gözetilerek seçilen spermler, İnjeksiyon uygulaması ile işlem görür.

Araştırmalar neticesinde elde edilen verilere göre, Yumurta toplama işleminde olgun ve döllenmeye hazır yumurta oranı % 70’tir.
Hastalardan 10 yumurta bulunanlarda gelişen Embriyo sayısı ortalama 5’tir.

Embriyo Transferi

Tüp Bebek Yöntemleri’nde bütün işlemler tamamlandıktan sonra son olarak Embriyo’nun Rahim içerisine yerleştirilmesi gerçekleştirilmektedir.

İşlem için hasta Jinekolojik muayenede olduğu duruma getirilir. Bu sırada idrara sıkışık vaziyette olması gerektiğinden dolayı, hasta bu doğrultuda yönlendirilmektedir. Anestezi uygulanmaksızın yapılan işlemde Ultrasonografi karın bölgesinden uygulanmaktadır. Son olarak elde edilen Embriyo Özel bir Kateter aracılığıyla Rahim içerisine yerleştirilmekte ve transfer tamamlanmaktadır.

Transfer yapılan hastalar bir süre dinlendirilmek üzere kendileri için hazırlanmış odalara geçer ve ilaç kullanımı hakkında bilgilendirilirler. Hastaya bu durumda hCG ya da Vajinal yolun kullanıldığı hormon ilaçları uygulanmaktadır.

Transfer gününde taburcu edilen ve ağır iş yapmamaya dikkat eden hasta, Gebelik testi yapılmak üzere 12 gün sonra geri çağırılır. Test sonucu Pozitif çıktığı takdirde 2 gün geçmesinin ardından Kan testi tekrarlanır ve gebeliğin kesinleşmesi halinde 10. haftaya kadar ilaç kullanımı sürdürülür. Aksi durumlarda ise tedavi bitirilmektedir.

Doç.Dr.Mustafa ULUBAY
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

Kısırlık (Infertilite) tedavisi ve Kadın Hastalıkları Tedavisi İçin Ankara’da Doç. Dr. Mustafa ULUBAY ile iletişime geçebilirsiniz.