Yumurtalık (Over) Kanseri

Yumurtalık kanserleri, ülkemizde rahim içi kanserleri ile birlikte en sık görülen jinekolojik kanserdir.

Yumurtalık Kanserlerinin Nedenleri Ve Risk Faktörleri Nelerdir?

Yumurtalık kanserinin nedeni tam olarak bilinmemektedir.

Risk faktörleri:

•  Kalıtsal gen mutasyonları: Yumurtalık kanserlerinin küçük bir bölümü (%10) bir kalıtsal gen mutasyonundan kaynaklanır. Yumurtalık kanseri riskini artırdığı bilinen genlere meme kanseri geni 1 ve 2 (BRCA1 ve 2) adı verilir. Bu genlerin meme kanserine neden olduğu bilinmekle birlikte, bu genlerin bulunduğu kadınlarda ayrıca yumurtalık kanseri riski ciddi şekilde artar. Bu nedenle ailesinde meme kanseri hikayesi olanlarda yumurtalık kanseri görülme riski de fazladır.
• Ailede yumurtalık kanseri öyküsü:Ailesindeki kadınlarda yumurtalık kanseri tanısı olan kadınların bu hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
• Önceki bir kanser tanısı:Daha önce meme, kolon, rektum veya rahim kanseri tanısı konulmuş kadınların yumurtalık kanseri riski daha yüksektir.
• Artan yaş:Yaşlandıkça yumurtalık kanseri riski artar. Yumurtalık kanseri en sık menopozdan sonra ( 70 kadında bir) görülür. Ancak herhangi bir yaşta da meydana gelebilir.
• Hiç hamile kalmamış olmak:Hiç hamile kalmayan kadınlarda yumurtalık kanseri riski daha yüksektir. Bununla birlikte özellikle erken yaşta ve çok sayıda doğum yapan kadınlarda  yumurtalık kanseri daha az görülür.

Yumurtalık Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalık kanseri semptomları hastalığa özgü değildir. Genelde sindirim sistemi ve mesane sorunları dahil diğer birçok yaygın hastalığın semptomlarını taklit eder. Bu yüzden tanı geç ve ileri evrede konur.

Belirtiler :

• Karında basınç hissi ve şişkinlik
• Kasıkta dolgunluk veya ağrı
• Uzun süreli hazımsızlık, gaz veya bulantı
• Bağırsak alışkanlıklarında kabızlık gibi değişiklikler
• Mesane alışkanlıklarında sık idrara çıkma ihtiyacı dahil değişikliler
• İştah kaybı veya hızlı bir şekilde tokluk hissi
• Vajinal kanama
• Kilo kaybı

Yumurtalık Kanseri İçin Bir Tarama Ve Korunma Yöntemi Var Mı?

Yumurtalık kanserlerini önceden tespit edecek bir yöntem yoktur; teşhis tesadüfen rutin jinekolojik muayenelerde konur. Genellikle hastalar yukardaki şikayetler nedeniyle geç donemde doktora başvururlar. Bu nedenle yumurtalık kanseri tanısı konduğunda  hastalık genellikle ileri evrededir. Bu nedenle kadınların hiç olmazsa senede bir rutin jinekolojik muayene ve pelvik ultrason yaptırması gerekir. Belirgin bir korunma yöntemi olmamakla birlikte doğum yapmış olmak ve en az bir yıl doğum kontrol hapı kullanmış olmak yumurtalık kanseri riskini azaltır.

Yumurtalık Kanseri Tanısı Nasıl Konur ?

• Pelvik ve karın muayenesi: Jinekolojik muayene ve karın muayenesinde ele bir kitle gelebilir. Ayrıca karında birikmiş sıvıya bağlı şişkinlik (asit) tespit edilebilir.
• Radyolojik incelemeler (Ultrason, CT, MRI ): Bu yöntemlerle normal anatomik yapıdan farklı olanyumurtalıklardan kaynaklanan çeşitli boyutlardaki kistler ve kitleler, karın boşluğunda sıvı birikimi, ve karın boşluğunda bulunan diğer organlarda tümöral kitleler ve büyümüş lenf bezleri tespit edilebilir.
• CA 125 kan testi: CA 125 yumurtalık kanseri hücrelerinin yüzeyinde ve bazı sağlıklı dokularda bulunan bir proteindir. Yumurtalık kanseri olan birçok kadında kanlarında anormal yüksek CA 125 düzeyleri bulunur. Bununla birlikte, kanser dışındaki birçok hastalık da CA 125 düzeylerinin artmasına neden olur ve erken evre yumurtalık kanseri olan birçok kadında CA 125 düzeyleri normaldir. Bu nedenle, bir CA 125 testi yumurtalık kanseri tanı ve taraması için her zaman kullanılmaz; ancak tedavinin nasıl ilerlediğini izlemek için kullanılabilir.
• Diğer tümör markerleri: HE-4, HCG, alfa-fetoprotein, proteomikler
• Tanısal laparoskopi veya laparotomi:Yumurtalık kanseri olabileceğinden şüphelenilen komplike kistleri olan hastalar doku tanısı için ameliyat edilir ve şüpheli olan kitle etrafa yayılmadan tam olarak çıkarılarak patolojik incelemeye gönderilir. Eğer tanı kotu huylu (yumurtalık kanseri) gelirse evreleme cerrahisi denilen ve jinekolojik onkologların gerçekleştirebildiği geniş bir ameliyat yapılır. Amaç hastalığın yaygınlığını tespit etmek ve geride hiç tümör kalmadığından emin olmaktır.

Yumurtalık Kanseri Tedavisi

Yumurtalık kanseri tedavisi genelde geniş bir ameliyat ve kemoterapi kombinasyonunu içerir.

1.Ameliyat (Laparotomi-karında büyük bir kesi aracılığıyla): Yumurtalık kanseri tedavisi genelde her iki yumurtalık, fallop tüpleri, rahim (histerektomi ve bilateral salpingooforektomi) ve ayrıca çevredeki lenf düğümleri (pelvik ve paraaortik lenfadenektomi), yumurtalık kanserinin sıklıkla yayıldığı omentum olarak bilinen bir karın yağ dokusu katmanının (omentektomi) ve apandisin alınmasını (Apendektomi) içeren kapsamlı bir operasyondan oluşur. Yumurtalık kanseri cerrahisindeki amaç geride hiç tümör dokusu bırakmamaktır. Bu, kanserin yayıldığı her doku ve organların  (diyafram, bağırsak, dalak, karaciğerin bazı parçaları) çıkarılması demektir (Sitoredüktif veya debulking cerrahisi). Kemoterapi büyük, hacimli yumurtalık tümörlerine etki edemez.

Tümörün mümkün olduğunca çıkarılmasıyla kemoterapötik tedavi daha etkin şekilde tümöre nüfuz edebilir. Böylelikle tümör kemoterapiye daha fazla yanıt verecek ve hastanın hayatta kalma ihtimali artacaktır. Ameliyatın yeterli yapılması hastaların yaşam süresini uzatır. Bu nedenle bu cerrahileri mutlaka bu konuda eğitim almış jinekolojik onkologların yapması gerekir.

2.Kemoterapi: Ameliyat sonrası genellikle 3 haftalık aralıklarla 6 kur kemoterapi uygulanır. Kemoterapi kalan kanser hücrelerinin öldürülmesi için tasarlanan ilaçlardır. Damar yoluyla veya karın içi boşluğa verilebilir.

3.HIPEC: Özellikle tekrarlayan hastalıkta ikinci bir ameliyat ile tümör tamamen temizlenebilirse ameliyat esnasında hasta uyandırılmadan karın boşluğuna sıcak kemoterapi uygulanır. Bu tedavide daha yüksek dozda kemoterapi direkt hedef bölgeye ısıtılmış olarak (42.5 santigrad derece) yaklaşık 1-1.5 saat süreyle verilir.

4.Neoadjuvan Kemoterapi ve İnterval Debulking: Yumurtalık kanseri tanısı alan bazı hastalarda hastalık çok yaygın olabilir ve tümörün ilk ameliyatta tamamen çıkarılması mümkün gözükmeyebilir. Ayrıca bazı hastaların genel durumu böylesine büyük bir ameliyatı tolere edebilecek durumda olmayabilir. Bu iki durumda tedaviye önce kemoterapi ile başlanır. 3-4 kur tedavi sonrası hastanın tümörü tam olarak çıkarılabilecek duruma gelir ve genel durumu düzelirse ameliyat edilir

Yumurtalık Kanserleri Kapalı Yöntemle (Laparoskopi Ve Robotik) Ameliyat Edilebilir Mi?

Eğer tümör erken evrede, küçük ve yumurtalıkta sınırlı ise laparoskopi veya robotik cerrahi ile rahim, yumurtalıklar, omentum, apandis ve lenf bezlerinin çıkarıldığı standart ameliyat yapılabilir . Böylece hastanın iyileşme suresi açık ameliyata göre çok hızlı olacağından hastanın kısa sürede kemoterapiye başlaması mümkün olacaktır. Ancak bu yöntemler yaygın, ileri evre kanserlerde uygun değildir.

Doç.Dr.Mustafa ULUBAY
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

Kadın Hastalıkları için Ankara’da Doç. Dr. Mustafa ULUBAY ile iletişime geçebilirsiniz.